JURNAL REFLEKSI: MINGGU 4

Assalammualaikum wbt

Pada minggu yang ke empat, saya diperkenalkan dengan persembahan wayang kulit yang cukup menarik perhatian saya. Ini  ditambah pula, set induksi yang begitu membangkitkan ransangan untuk saya mengetahui lebih mendalam apakah wayang kulit itu sebenarnya. Wayang kulit adalah teater tradisional kuno yang mempunyai pengkisahan dalang dan bayang-bayang patung di atas kelir. Dalam sesebuah wayang kulit mempunyai seni muzik tersendiri, dalang yang mahir mengisahkan hikayat-hikayat, terdapat unsur lakunan di dalamnya, ada terselit nilai dan pengajaran yang bercorak agama dan mempunyai kesenian yang sangat halus dalam mengukir sesebuah patung wayang.

Terdapat beberapa jenis wayang kulit yang boleh kita dapati di negara ini. Terdapat ciri persamaan dan perbezaan antara keempat-empat jenis wayang kulit ini. Persamaan yang paling ketara adalah kesemua jenis wayang kulit mengambil hikayat daripada epik Ramayana dan Mahabrata dan masih mengekalkan ciri asal pakaian sesebuah patung wayang itu. Disebalik persamaan yang ada, terdapat juga ciri-ciri perbezaan dari segi pengaruh, pergerakan dan kedudukan patung wayang dan alat muzik.

Bagi wayang kulit Jawa, jelas menunjukkan mempunyai pengaruh daerah Jawa, Indonesia dengan penggunaan dialeknya yang boleh kita dapati dinegeri semenanjung Malaysia iaitu Johor dan Selangor. Begitu juga dengan wayang kulit Melayu yang mempunyai ciri pengaruh Jawa yang boleh dilihat dengan kedudukan, bentuk patung dan pergerakannya yang menyamai  wayang kulit Jawa iaitu kedudukan patung adalah mengiring dan kedua-dua sendi tangan bergerak. Manakala wayang kulit Gedek dan wayang kulit Kelantan adalah pengaruh daripada Siam iaitu dari negara Thailand. Oleh itu, kita dapati terdapat persamaan dalam pengerakan patung yang hanya bergerak menggunakan satu sendi tangan dan tetapi wujud perbezaan pada kedudukan iaitu wayang kulit Gedek kedudukan menghadap, manakala wayang kulit Kelantan mengiring.

Dari segi penggunaan alat muzik pula keempat-empat jenis wayang kulit kesemuanya mempunyai mainan alat muzik tersendiri. Wayang kulit Jawa kita boleh kenali apabila mendengar muzik asembel gamelan Jawa yang mempunyai kategori muzik membranofon dan idiofon sahaja. Walaupun wayang kulit Melayu dikenali wayang Jawa, namun kumpulan orkestra yang memainkan alat muzik adalah sangat berbeza dengan wayang kulit Jawa yang sebenar. Ini disebabkan, wayang kulit Melayu tidak memainkan asembel gamelan tetapi cenderung kepada permainan alat muzik wayang kulit tempatan yang mempunyai kategori kordofon, membranofon dan idiofon. Jika diperhatikan dalam wayang kulit Gedek pula, memenuhi kesemua kategori alat muzik. kordofon, membranofon, aerofon dan idiofon. Berbeza dengan wayang kulit Kelantan yang tidak mempunyai kesemua kategori alat muzik seperti wayang kulit Gedek. Alat muziknya terdiri daripada membranofon, aerofon dan idiofon.

Kesimpulannya, wayang kulit merupakan keseniaan budaya tempatan yang sangat unik dan tersendiri. Wayang kulit kini semakin mengikuti peredaran masa dengan  mengaitkan penceritaan isu semasa dan pada masa yang sama boleh menghiburkan hati semua lapisan masyarakat Hal ini boleh kitan saksikan di dalam video yang sempat saya lampirkan di sini. Renung-renungkan...